Бейорганикалық химия-1

(Тест сұрақтарының жауаптары төменде, есептердің шығарылу жолы да көрсетілген)

1. Массасы 5 г сілтілікжер металл ауадағы оттекпен тотықты. Алынған оксид сумен әрекеттесіп, нәтижесінде массасы 9,25 г металл гидроксиді түзілді. Реакцияға қатысқан сілтілік жер металл

A) барий

B) кальций

C) бериллий

D) стронций

E) магний

 

2. 67.2 л этилен C₂H₄ газы жанғанда түзілетін көмір қышқыл газы 0.25 M 500 мл Ca(OH)₂ әрекеттескенде тұнбаға түсетін карбонаттың массасы. Этиленнің жану реакциясы: C₂H₄ + O₂ = CO₂ + H₂O

A) 11.5 г

B) 12.5 г

C) 13.5 г

D) 14.5 г

E) 15.5 г

3. 58.5 г натрий хлоридінің судағы ерітіндісін электролиздегенде анодта бөлінген газды (Cl₂) калий бромиді ерітіндісінен өткізді. Түзілген бромның зат мөлшері. Электролиз реакциясы: NaCl + H₂O = NaOH + H₂ + Cl₂

A) 0.5 моль

B) 5 моль

C) 0.25 моль

D) 0.3 моль

E)  4 моль

4. 500 мл этанды C₂H₆ (қ.ж.) дегидрлегенде шығымы 90% этилен C₂H₄ түзілді. Осы этиленнен алынатын дихлорэтан C₂H₄Cl₂ (ρ = 1,24 г/мл) еріткішінің көлемі. Этан және этен - газдар, дихлорэтан - сұйық зат. C₂H₆ = C₂H₄ + H₂ ;;; C₂H₄ + Cl₂ = C₂H₄Cl₂

A) 1,4 л

B) 1,5 л

C) 1,2 л

D) 1,3 л

E) 1,6 л

Шешуі:

 

1. Массасы 5 г сілтілікжер металл ауадағы оттекпен тотықты. Алынған оксид сумен әрекеттесіп, нәтижесінде массасы 9,25 г металл гидроксиді түзілді. Реакцияға қатысқан сілтілік жер металл

  

Сілтілікжер металл, яғни ІІ валентті Me. Ауада тотықты = оттекпен әрекеттесті.

2Me + O₂ = 2MeO

MeO + H₂O = Me(OH)₂

 

5 г				9,25 г
2Me	→	2MeO	→	2Me(OH)2
Х г				Х + 34

5(Х + 34) = 9.25Х

5х + 170 = 9.25х

х = 40 г (Са, кальций металы)

 

 

2. 67.2 л этилен C₂H₄ газы жанғанда түзілетін көмір қышқыл газы 0.25 M 500 мл Ca(OH)₂ әрекеттескенде тұнбаға түсетін карбонаттың массасы. Этиленнің жану реакциясы:

C₂H₄ + 3O₂ = 2CO₂ + 2H₂O

CO₂ + Ca(OH)₂ = CaCO₃ + H₂O

m (Ca(OH)₂) = C ∙ V ∙ M = 0.25 ∙ 0.5 ∙ 74 = 9.25 г (= 0.125 моль)

 

Бұл есепте аралық өнімді аттап кету жөн емес, себебі есепте Ca(OH)₂ массасы берілген. Есепті дұрыс шығару үшін екінші реакциядағы артық берілген реагентті табу керек. Ол үшін CO₂ моль санын табамыз.

67.2 л				Х моль
C2H4	+	3O2	=	2CO2	+	2H2O
22.4 л				2 моль

Х = 6 моль CO₂, артық алынған реагент. Келесі есептеуде Ca(OH)₂ моль санын қолданамыз

 

		0.125 моль		Х г
CO2	+	Ca(OH)2	=	CaCO3	+	H2O
		1 моль		100 г

Х = 12.5 г

 

3. 58.5 г натрий хлоридінің судағы ерітіндісін электролиздегенде анодта бөлінген газды (Cl₂) калий бромиді ерітіндісінен өткізді. Түзілген бромның зат мөлшері.

2NaCl + 2H₂O = 2NaOH + H₂ + Cl₂

2KBr + Cl₂ = 2KCl + Br₂

58.5 г				Х моль
2NaCl	→	Cl2	→	Br2
117 г				1 моль

Х = 0.5 моль

 

4. 500 мл этанды C₂H₆ (қ.ж.) дегидрлегенде шығымы 90% этилен C₂H₄ түзілді. Осы этиленнен алынатын дихлорэтан C₂H₄Cl₂ (ρ = 1,24 г/мл) еріткішінің көлемі. Этан және этен - газдар, дихлорэтан - сұйық зат.

C₂H₆ = C₂H₄ + H₂

C₂H₄ + Cl₂ = C₂H₄Cl₂

Шығым бірінші реакцияға қатысты болса да, оны ең соңында пайдаланамыз. Бірнеше тізбек реакция болса да, шығымды ең соңында есептеуге болады. Алдымен тізбек құрайық

 

0.5 л				Х г
C2H6	→	C2H4	→	C2H4Cl2
22.4 л				99 г

Х = 2.2 г

V = m / p = 2.2 / 1.24 = 1.77 л

V_{практикалық} = 1.77 ∙ 0.9 = 1.6 л